Translate

Πέμπτη 12 Δεκεμβρίου 2013

Η Ιστορία Χριστουγέννων και Ελληνικά Έθιμα




    Η παράδοση θεωρεί ότι η αρχαιότερη ομιλία για τη γιορτή των Χριστουγέννων έγινε από τον Μέγα Βασίλειο στην Καισάρεια της Καππαδοκίας το έτος 376 μ.Χ. Άλλες Ιστορικές πηγές επισημαίνουν πως ο εορτασμός των Χριστουγέννων άρχισε να τηρείται στη Ρώμη γύρω στο 335. Τα Χριστούγεννα στην αρχή γιορτάζονταν μαζί με τα Θεοφάνια ώσπου ο Πάπας Ιούλιος Α' θέσπισε ως επέτειο των Χριστουγέννων την 25η Δεκεμβρίου. Στον καθορισμό της 25ης Δεκεμβρίου ως ημερομηνίας εορτασμού συντέλεσαν προφανώς η μεγάλη εθνική εορτή του "ακατανίκητου" θεού Ήλιου (Dies Natalis Solis Invicti) και ο εορτασμός των γενεθλίων του Μίθρα που ήταν διαδεδομένα σε όλη την επικράτεια της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, με την έννοια ότι η επιλογή αυτής της ημέρας ως ημέρας γέννησης του Χριστού είχε να κάνει με την προσπάθεια αντικατάστασης των παγανιστικών γιορτών που τηρούνταν εκείνον τον καιρό.
    Ο Χριστιανισμός έγινε η επίσημη θρησκεία της αυτοκρατορίας και προσπάθησε να απορροφήσει και να δώσει νέα διάσταση και νέα σημασία σε πανάρχαια λατρευτικά έθιμα και λατρευτικές συνήθειες αιώνων, πολλά εκ των οποίων μεταβιβάστηκαν στον εορτασμό της Πρωτοχρονιάς, όπως ανταλλαγή δώρων, γλέντια, χαρτοπαίγνια κ.ο.κ.  Το 529 ο αυτοκράτορας Ιουστινιανός απαγόρευσε την εργασία και τα δημόσια έργα κατά τη διάρκεια των Χριστουγέννων και τα ανακήρυξε δημόσια αργία. Ως το 1100, καθώς είχε επεκταθεί η δράση των ιεραποστόλων στις παγανιστικές ευρωπαϊκές φυλές, όλα τα έθνη της Ευρώπης γιόρταζαν τα Χριστούγεννα.

Βιβλική περιγραφή της γέννησης του Χριστού


    Επί του Ρωμαίου αυτοκράτορα Οκταβιανού Αυγούστου και του Ηγεμόνα της Συρίας Κυρήνιου, διατάχθηκε απογραφή του πληθυσμού σε όλη την Αυτοκρατορία. Τότε ένας άγγελος εμφανίστηκε στον Ιωσήφ και τον ενημέρωσε για την γέννηση του Θεανθρώπου από την Παρθένο Μαρία. Έτσι ο Ιωσήφ πήρε την Μαρία και κατευθύνθηκαν προς τη Βηθλεέμ της Ιουδαίας  όπου και γεννήθηκε ο Ιησούς. Βασιλεύς της περιοχής ήταν ο Ηρώδης ο Μέγας. Με την γέννηση του Χριστού, άγγελος κυρίου εμφανίστηκε σε έναν βοσκό και του ανήγγειλε τα χαρμόσυνα νέα. Ενώ συμβαίνουν αυτά άστρο φωτεινό εξ Ανατολής οδηγεί τρεις Μάγους (Γκασπάρ, Μελχιόρ και Μπαλτάσαρ) προς τα Ιεροσόλυμα, που μετά από συνάντηση με τον Βασιλέα Ηρώδη, συνεχίζουν και φθάνουν στη Βηθλεέμ και μαζί με τους βοσκούς προσκυνούν τον Θεάνθρωπο προσφέροντας Χρυσόν Λίβανο και Σμύρνα.

Έθιμα-Παράδοση

    Η ημέρα των Χριστουγέννων είναι η μόνη κοινή επίσημη αργία σε όλους τους λιμένες του κόσμου. Γενικά τα έθιμα στις "εορτές των Χριστουγέννων" προέρχονται από ένα συνδυασμό θρησκευτικών  και λαϊκών παραδόσεων. Στην Ελλάδα συνδιάζονται διεθνή έθιμα όπως ο Άγιος Βασίλης και η αλλαγή του χρόνου, με ελληνικά έθιμα όπως το πρωτοχρονιάτικο ρόδι 
 και οι ιστορίες για καλικάντζαρους αλλά και τον στολισμό χριστουγεννιάτικου καραβιού, ελληνική συνήθεια που έχει σχέση με την ενασχόληση των Ελλήνων με τη θάλασσα, αλλά και εκκλησιαστική αναφορά - η Εκκλησία συχνά συμβολίζεται με πλοίο. Στην Ελλάδα το πρώτο χριστουγεννιάτικο δέντρο στολίστηκε στα βασιλικά ανάκτορα επί του βασιλιά Όθωνα.
    Στη Θεσσαλία, στη Ρούμελη, στο Μωριά αλλά και στη Νησιωτική Ελλάδα, κυρίως του Αιγαίου, χαρακτηριστικά της γιορτής των Χριστουγέννων ήταν το διαρκές άναμμα της φωτιάς (κρατάει όλο το Δωδεκαήμερο) που έχει αποτρεπτικό χαρακτήρα κατά των καλικάντζαρων και των κακών πνευμάτων και το σφάξιμο και μαγείρεμα του γουρουνιού. Όσοι δεν είχαν γουρούνι σφάζανε γίδα ή πρόβατο. Στόλιζαν το σπίτι με κλαδιά κέδρων και αγριοκερασιάς. Δεν λούζονταν, γιατί το θεωρούσαν γρουσουζιά, κι έβαζαν ένα αγοράκι να κάνει ποδαρικό.

Κορινθία

    Στην Κορινθία στην περιοχή της Νεμέας εφαρμόζεται το έθιμο της ψυχοκόρης, δηλαδή το πρωί των Χριστουγέννων όταν γυρίζουν από την εκκλησιά η έφηβη κόρη του σπιτιού τους περιμένει έχοντας βάλει πανό στην πιατέλα όλα τα παραδοσιακά εδέσματα της Νεμέας: κουραμπιέδες, δίπλες, μελομακάρονα, τηγανόψωμα, ξεροτήγανα και γλυκά του κουταλιού. Εκτός από αυτά προσφέρουν και στον άντρα της οικογένειας Λικέρ. Επίσης το βράδυ της παραμονής των Χριστουγέννων βάζουν ακόμα και πλαστικά κλαδιά(παλιότερα από αμπέλια) πάνω από τα τζάκια, πλένονται καλά για να μην τους κατουρήσουν όπως λένε οι καλικάντζαροι και σκεπάζουν τα γλυκά με αλουμινόχαρτα.

Ήπειρος

    Στην Ήπειρο έχουν μια ωραία συνήθεια που τη βασίζουν σε μια παλιά παράδοση. Όταν γεννήθηκε ο Χριστός και πήγαν, λέει, οι βοσκοί να προσκυνήσουν, ήτανε νύχτα σκοτεινή. Βρήκαν κάπου ένα ξερό πουρνάρι κι έκοψαν τα κλαδιά του. Πήρε ο καθένας από ένα κλαδί στο χέρι, του έβαλε φωτιά και γέμισε το σκοτεινό βουνό χαρούμενες φωτιές και τριξίματα και κρότους. Από τότε έχουν την συνήθεια στα χωριά της Άρτας, όποιος πάει για επίσκεψη και τα χρόνια πολλά σε σπίτι γείτονα ή στο πατρικό τους, να κρατούν ένα κλαρί πουρνάρι αναμμένο.

Μακεδονία

    Στα χωριά της Βορείου Ελλάδας, ο νοικοκύρης του σπιτιού ψάχνει στα χωράφια τις παραμονές των γιορτών για το Χριστόξυλο, ένα γερό και χοντρό ξύλο από πεύκο ή ελιά που θα καίει συνέχεια στο τζάκι από τα Χριστούγεννα μέχρι τα Φώτα. Ο κόσμος πιστεύει ότι καθώς καίγεται το ξύλο, ζεσταίνεται ο Χριστός στην σπηλιά της Βηθλεέμ.

Κεντρική Ελλάδα

    Στην κεντρική Ελλάδα τα μεσάνυχτα ή προς τα χαράματα των Χριστουγέννων, οι κοπέλες πάνε στην  πιο κοντινή βρύση για να κλέψουν "το άκραντο νερό", δηλαδή αμίλητο. Το λένε έτσι γιατί κατά τη διάρκεια όλης της διαδρομής δεν μιλάνε καθόλου, ώσπου φτάνουν και τις ταΐζουν λιχουδιές όπως βούτυρο, ψωμί, σιτάρι. Στην συνέχεια βάζουν ένα δαφνόφυλλο και τρία χαλίκια μέσα στην στάμνα με το νερό και γυρίζουν στα σπίτια τους πάλι αμίλητες μέχρι να πιούν όλοι από το νερό και να ραντίσουν τις τέσσερις γωνιές του σπιτιού.

Θεσσαλία

    Την ημέρα της Πρωτοχρονιάς αναβιώνουν κάθε χρόνο στη Λάρισα τα Μπαμπαλιούρια, ένα έθιμο που έχει τις ρίζες του στις Διονυσιακές γιορτές. Οι άντρες φορούν τη στολή του Μπαμπαλούρη, ένα μάλλινο παντελόνι δηλαδή, ένα πουκάμισο λευκό, τσαρούχια και μια ζώνη γεμάτη κουδούνια. Το πρόσωπό τους είναι καλυμμένο από μια μάσκα από προβιά ζώου, τη λεγόμενη φουλίνα.
Τα Μπαμπαλούρια λοιπόν ξεχύνονται στις εκκλησίες και περιμένουν να τελειώσει η λειτουργία για να βγει ο κόσμος. Κρατούν ένα κουμπαρά και δεν αφήνουν κανέναν να περάσει αν δεν προσφέρει χρήματα. Μετά την εκκλησία, τα Μπαμπαλούρια ξεχύνονται στους δρόμους μέχρι το βράδυ, κάνοντας θόρυβο με τα κουδούνια τους για να διώξουν τα κακά πνεύματα.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου